Πώς έφτιαχναν στο Πόντο προζύμι με βασιλικό του Σταυρού

Οι νοικοκυρές έφτιαχναν προζύμι με Βασιλικό στις 14 Σεπτεμβρίου εορτή της Ύψώσεως του Τιμίου Σταυρού και το χρησιμοποιούσαν για την παρασκευή ψωμιού.

Μετά τη λειτουργία, έπαιρναν ένα κλωνί βασιλικό από τα χέρια του ιερέα και το έβαζαν σε ένα ποτήρι με νερό. Το σκέπαζαν και το άφηναν όλο το βράδυ.

Ζυμώματα του χθες και του σήμερα στη Νέα Χηλή Αλεξανδρούπολης

Νοικοκυρές της Νέας Χηλής Αλεξανδρούπολης στο φούρνο με τα τσουρέκια τους

της Ουρανίας Πανταζίδου

Η χαρά των παιδιών ήταν τα τσουρέκια της Πρωτοχρονιάς γιατί εκείνα μπορούσαμε να τα φάμε ζεστά, την ώρα που έβγαιναν από το φούρνο…

Και σαν έφταναν μεσάνυχτα, τότε που θα μας άφηνε ο παλιός ο χρόνος και θα υποδεχόμασταν τον νέο, η μάνα έφερνε την αγιοβασιλόπιτα στο τραπέζι. Τη σταύρωνε τρεις φορές ο πατέρας και άρχιζε το μοίρασμα.

Προζύμι δίχως μαγιά με το βασιλικό του Τιμίου Σταυρού

Ένα αυτόπτης μάρτυρας

Αρκετές νοικοκυρές πιστές στην παράδοση, που ακόμα ζυμώνουν στο σπίτι τους συνεχίζουν να συντηρούν ένα ευλογημένο έθιμο που είναι ταυτόχρονα και ένα θαύμα. Αυτό γίνεται δύο φορές το χρόνο.

Στη γιορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού 14 Σεμπτεβρίου και την Γ΄ Κυριακή των Νηστειών, δηλαδή της Σταυροπροσκυνήσεως. Ποιο είναι αυτό; Η παρασκευή νέου προζυμιού.

Πώς γίνεται αυτή;

Παίρνουν οι νοικοκυρές ένα κλαδί βασιλικό από τα χέρια του ιερέα. Σ’ ένα δοχείο βάζουν λίγο χλιαρό νερό.

Η γιορτή του Σταυρού και το προζύμι (Σταυροπρόζυμο)14 Σεπτεμβρίου

Το Σταυροπρόζυμο

Παλιότερα, όλες οι νοικοκυρές των χωριών μας, έφτιαχναν το προζύμι (μαγιά), ως εξής:

Την ημέρα του Σταυρού, στις 14 Σεπτεμβρίου, όλες οι γυναίκες του χωριού πλυμένες  και ντυμένες με τις καθαρές και τοπικές τους ενδυμασίες, πήγαιναν στην εκκλησία για να παρακολουθήσουν τη θεία λειτουργία.

Μετά το τέλος της λειτουργίας, όταν προσκυνούσαν τις εικόνες και τον σταυρό, έπαιρναν από την εκκλησία ευλογημένο βασιλικό και τον πήγαιναν στο σπίτι τους για να φτιάξουν μ΄αυτόν το προζύμι (μαγιά).

Αυτόν τον βασιλικό δεν τον μύριζαν, γιατί αν τον μύριζαν, έλεγαν ότι, δεν θα γινόταν το προζύμι.

Τό σπιτικό καρβέλι

Σφραγίδα πρόσφορου

τοῦ Τάκη Εὐθυμίου

Τὸ ζύμωμα τοῦ σπιτικοῦ καρβελιοῦ καὶ τὸ ψήσιμο στὸν παραδοσιακὸ φοῦρνο ἢ στὴ γάστρα ἦταν ἡ συχνότερη φροντίδα κάθε ἁγιωργίτικης νοικοκυρᾶς τὸν παλιὸ καιρὸ στὸ χωριό μας.

Τὸ ξύλινο σκαφίδι, ἡ πινακωτή, ἡ λεπτὴ σήτα μὲ ξύλινο στεφάνι, δήλ. τὸ κόσκινο ἦταν τὰ ἀπαραίτητα σύνεργα παρασκευῆς ψωμιοῦ. Τὸ ζύμωμα εἶναι κουραστικὴ δουλειά, ὅμως ἡ νοστιμιὰ καὶ μοσχοβολιὰ τοῦ φρέσκου ψωμιοῦ ἀποζημιώνει στὸ ἀκέραιο.