You are currently browsing the tag archive for the ‘ΝΙΚΟΣ ΨΙΛΑΚΗΣ’ tag.
.
Αφέντη, στο περβόλι σου κι αν βάλεις περβολάρη,
βάλε εμέ τη λυγερή να ‘ρίζω το περβόλι,
να βάνω μέλι στσι μηλιές, ζάχαρη στα κυδώνια,
για να περνούν οι γι-άρχοντες με τσι βασιλοπούλες
να λένε: «Ποιος τα μέλωνε;»
(ριζίτικο)
Κάθε που έμπαινα στο σπίτι του παππού μετρούσα τις αρμαθιές με τα κυδώνια, τα ρόγδια και τα πεπόνια τα χειμωνιάτικα που κρέμονταν στα δοκάρια του πόρτεγου, δεμένα με βούρλο και ψαθόχορτο.
Έμοιαζαν σαν μεγάλα πολύχρωμα μπουκέτα, ταιριασμένα πιτήδεια με το άγιο χέρι της γιαγιάς· «πρέπει ν’ αερίζονται για να κρατήσουν ως τον χειμώνα» μας έλεγε.
Το κελάρι με τα γεμάτα κρασοβάρελα ήταν χτισμένο πλάι στο πόρτεγο, ένας τοίχος τα χώριζε. Στη μια γωνιά τα βαρέλια, στην άλλη τα πιθάρια με τα μαγερέματα· φακές, φάβα, κουκιά, παστοφάσουλα.
Θυμήθηκα τον Καζαντζάκη που ήθελε, λέει, να ήταν αετός να καμάρωνε την Κρήτη του από την κορφή του αέρα!
Έτσι νιώθεις, σαν αετός, όταν ανηφορίζεις στο εκκλησάκι της Αγιάς Κατερίνας στα ψηλώματα της Ανώπολης.
Χάνεται το βλέμμα στο πέλαγο, ζωντανεύουν στα μάτια σου χιλιάδες ταξίδια. Είναι σα ν’ αρμενίζουν ακόμη τα πλεούμενα του θρύλου. Μινωίτες, Βυζαντινοί, Σφακιανοί Καπεταναίοι από τα χρόνια της Τουρκιάς, ακόμη κι εκείνος ο ταξιδευτής του ονείρου, «ο Δάσκαλος ο Γιάννης»…
Ακόμη και φέτος, που οι βροχές ήταν λίγες, η κρητική φύση σκόρπισε απλόχερα τα χρώματα στην παλέτα της.
Ξέκλεψα λίγο χρόνο, ανηφόρισα στα ψηλώματα, εκεί που ο ήλιος ερωτοτροπεί με τις κουτσουνάδες.*
*Κουτσουνάδα: μήκων η ροιάς. Άνθος και βότανο, χορταρικό μοναδικό σε γεύση.
Κάτω από τον μεγάλο πλάτανο…
Δέντρο-σύμβολο για μια ωραία κωμόπολη. Και για μια ολόκληρη επαρχία! Πολλοί ξενομερίτες τον ξέρουν σαν «πλάτανο του Κονδυλάκη». Έτσι γιατί κι ο Διαβάτης των ελληνικών γραμμάτων είχε απολαύσει πολλές φορές τη δροσιά του δέντρου. Και τη συντροφιά των συγχωριανών του! Όπως, άλλωστε, κάθε Βιαννίτης!
Στα χρόνια της αθηναϊκής «εξορίας» του ο Διαβάτης δεν νοσταλγούσε μόνο τους ανθρώπους του χωριού του. Νοσταλγούσε και τον τόπο. Με τις ανηφοριές, με τα χαράκια, με τα δεντρά του. Όπως, άλλωστε, κάθε Βιαννίτης!
Έτσι που ριζοβόλησε πάνω στην πέτρα φαίνεται πως έγινε πέτρα κι εκείνη.
Είναι μια ταπεινή χαρουπιά φυτρωμένη στη «σκισμάδα του βράχου» κατά πως λέει κι ο ποιητής της ρωμιοσύνης για τα κυκλάμινά του.
Κατέβηκαν οι ρίζες πιο βαθιά, κατάφεραν να ραγίσουν τον βράχο, ρούφηξαν τη ζωή μέσα από το μεδούλι της πέτρας.
Άνοιξαν πάλι οι πόρτες με τις πρώτες λιόλουστες ημέρες του Μάρτη, φούντωσαν στις γλάστρες τα γεράνια, ξεμύτισαν οι ηλικιωμένες γυναίκες, πήραν τις θέσεις τους στις αυλές.
Έτσι απλά και όμορφα περνούν οι ώρες κι οι μέρες στα χωριά της Κρήτης. Ακόμη και στις πιο σκληρές ημέρες της κρίσης η ζωή κυλά στον ίδιο ρυθμό.
Οι άνθρωποι ξέρουν να απολαμβάνουν το χάδι του ήλιου κάθε που μπαίνει η άνοιξη, όπως ξέρουν να απολαμβάνουν και τη δροσιά της παχύσκιωτης κληματαριάς κάθε που φουντώνουν οι ζέστες του καλοκαιριού. Μα πιο πολύ απ’ όλα ξέρουν να απολαμβάνουν τη συντροφιά.
.
Εικονοστάσι – προσκύνημα στα ψηλώματα των Σφακιών, στο δρόμο που οδηγεί στο ορεινό και ερειπωμένο χωριό Μουρί. Ξερολιθιά.
Λίγες πέτρες χτισμένες μάλλον πρόχειρα αλλά όχι άτεχνα. Κι ο ασβέστης που κάλυψε τη φαιή επιφάνεια της σκληρής πέτρας. Νοικοκυροσύνη που δεν κρύβεται…
Είναι τα πιο απλά, τα πιο ταπεινά μνημεία του τόπου μας τα εικονοστάσια και τα προσκυνητάρια που κατασκευάζονται στις άκρες των δρόμων.
Διεκδικούν λίγους τετραγωνικούς πόντους του δημόσιου χώρου και λίγα χιλιοστά της ψυχής μας. Συνήθως είναι δημιουργήματα έντονης ψυχικής φόρτισης και μεταφέρουν την ευρηματικότητα των εμπνευστών τους.
Πόση φαντασία χρειάζεται άραγε για να αποκτήσει η πέτρα φωνή; Τη φωτογραφήσαμε ένα χειμωνιάτικο βράδυ στο όμορφο μοναστήρι της Αγίας Ειρήνης στα βουνά του Κρουσώνα. Μια εικόνα ζωγραφισμένη στην πέτρα…
Έργο εντυπωσιακό καθώς συνδυάζει τη βυζαντινή αυστηρότητα των μορφών με μια πιο ρεαλιστική αντίληψη που δεν αφαιρεί τίποτα από την αγιογραφική σύνθεση. Απεναντίας προσθέτει.
Έλαμπε στο φως του απομεσήμερου,
άστραφτε ο πελεκημένος πωρόλιθος,
σκιάζονταν ελαφρά τα πλουμίδια της πέτρας
Δεν ξέρω κι εγώ πόσες φορές την έχω φωτογραφίσει τούτη την εκκλησιά!
Χτισμένη στα χρόνια των Βενετσιάνων αντίκρυ στο Μεγάλο Μοναστήρι, την Κυρία την Ακρωτηριανή, μοιάζει με βιγλάτορα ριζωμένο στην πέτρα και στο λιγοστό χώμα της κρητικής Ανατολής.
Εξυπηρέτησε λειτουργικούς ρόλους, ήταν πάντα το παρεκλήσι της μονής, δέθηκε με το τοπίο και έγινε μέρος ενός ιερού δικτύου μακριά από τον κατοικημένο χώρο. Τοπλού, Άγιος Ισίδωρος, Άι Νικόλας στο Σαμώνειο Ακρωτήρι, Άγιος Ανδρέας,αρχαίοι χριστιανικοί ναοί της Ιτάνου.
Το σπιτάκι της Μέλιας 
Πρόσφατα σχόλια