You are currently browsing the tag archive for the ‘Γεώργιος Μέγας’ tag.
Σήμερα (3 Νοεμβρίου), εορτάζεται η μνήμη του Άη-Γιώργη του «μικρού» ή του «φτωχού», όπως τον ονομάτισε ο λαός μας για να τον διακρίνει από τον άλλο Άη-Γιώργη, το μεγάλο, τον Τροπαιοφόρο.
Τούτος, ο Αη-Γιώργης, ο μικρός, κατέληξε και ξεχασμένος, πλέον, μπροστά στην επιβλητική μορφή του συνωνόματού του φημισμένου δρακοντοκτόνου καβαλάρη!
Εικόνα από:www.arcadiaportal.gr
Μία από τις μεγαλύτερες γιορτές του Ιουλίου είναι του Προφήτη Ηλία (20 Ιουλίου).
Ο προφήτης θεωρείται έφορος της βροχής, των βροντών και των κεραυνών. Αυτόν επικαλούνται οι Κύπριοι χωρικοί, όταν αλωνίζουν, «για να πέψει τον αέραν του» και του προσφέρουν θυσία «μίαν τηγανιάν», την οποίαν εκθέτουν σε μέρος ψηλό, μέχρι να φυσήξει άνεμος.
Σ’αυτόν θυσιάζουν οι Έλληνες χωρικοί της Βορ.Θράκης, που μετανάστευσαν το 1923 στη Μακεδονία, για να στείλει τη βροχή του.
Αλλά η θυσία τους (κουρμπάνι χωριανική) δε γίνεται κατά την εορτήν του αγίου, διότι η βροχή τότε δε χρειάζεται’ γίνεται μετά τον άι-Γιώργη και πριν του αγίου Αθανασίου (2 Μαϊου), όποια Δευτέρα τύχει, να γιορτάσουν επίτηδες, να τιμήσουν τον Προφήτη Ηλία, να τους λυπηθεί ο Θεός και να βρέξει. Σφάζουν 10-15 πρόβατα αρσενικά όλα.
Εικόνα από:anastasiag.pblogs.gr
Από το θέρος ως τις ελιές, δεν απολείπουν οι δουλειές!»
Από αύριο μπαίνουμε, λοιπόν, στον Ιούνιο, στο λεγόμενο «Θεριστή», επισήμως τον πρώτο μήνα του καλοκαιριού, αν και, όπως σημειώνει ο Φίλιππος Βρετάκος («Οι δώδεκα μήνες του έτους και αι κυριώτεραι εορταί των») «ως προς τον χρόνο της ελεύσεως του θέρους οι κάτοικοι της υπαίθρου είναι δύσπιστοι. Ασφαλή και βεβαιαν θεωρούν την είσοδό του μόνο όταν ακούσουν το τραγούδι των τεττίγων»,δηλαδή των τζιτζικιών, «οι οποίοι»:
δηλαδή «εις τα δάση καθήμενοι επί δένδρου αφήνουν την απαλήν (λεπτήν) φωνήν των» (Όμήρου Ιλιάς Γ 151). Για αυτό και λένε:
«Μη σε γελάσει ο βάθρακας (μπάκακας) ή το χελιδονάκι
αν δε λαλήσει ο τζίτζικας δεν είν’ καλοκαιράκι!«
(*έργο του Θεόφιλου)
«Σαράντα φάε,
σαράντα πιές,
σαράντα δώσ’ για την ψυχή σ’!»
«Τί δίναν λοιπόν τη μέρα εκείνη;» απόρησα. «Έδωναν φαγητό σε τρία πιάτα’ τραχανά και μπουμπάρι, σε τρία σπίτια στη γειτονιά.», θυμήθηκε.
«Στη συνείδηση του λαού ο αριθμός 40 είναι ιερός.« αναφέρει ο Γ.Μέγας («Ελληνικές γιορτές και έθιμα της λαϊκής λατρείας») και συνεχίζει: «Όλες οι συνήθειες και οι προλήψεις της μέρας αυτής βάση έχουν τη θρησκευτική ή μαγική σημασία του αριθμού 40.
Εικόνα από:www.diakonima.gr
Με στόμα ανύπαρκτο -λόγω της νηστείας- με τα χέρια σταυρωμένα -λόγω της προσευχής- και με ποδαράκια επτά -να συμβολίζουν τις επτά βδομάδες απ’τις Απόκριες μέχρι την Ανάσταση- η κυρά Σαρακοστή υπήρξε, τρόπον τινά, η «βασίλισσα» του νηστίσιμου Σαραντάμερου (ουσιαστικά πενηνταήμερου όμως) που ξεκινά την Καθαρά Δευτέρα.
Επικράτησε η συμβολική ονομασία Σαρακοστή, σε αναλογία με το σαρανταήμερο που νήστεψε ο Χριστός στην έρημο μετά τη βάφτισή του, όμως, καθώς συμπεριλαμβάνεται σε αυτήν και η νηστεία της Μεγαλοβδομάδας, οι μέρες πλησιάζουν τις πενήντα.
Εικόνα από:kastania-pierias.blogspot.gr
Μια Κεφαλονίτικη παροιμία λέει:
«Όταν περνάς από του κουμπάρου σου το σπίτι, χαιρέτα κι ας μην είναι κανείς’ στην πόρτα κάθεται ο Άι-Γιάννης.»»
μας πληροφορεί ο Δημήτρης Λουκάτος («Συμπληρωματικά του Χειμώνα και της Άνοιξης»), μιλώντας για την ιδιαίτερη λαογραφική ιδιότητα του αγίου Ιωάννου του βαπτιστή, ως προστάτη των βαφτισιών και της κουμπαριάς.
Και συνεχίζει:
«Τον «καλό» κουμπάρο-ανάδοχο των παιδιών τους, οι οικογένειες τον διαλέγουν συνήθως να είναι σε κάποιο ανώτερο από το δικό τους πνευματικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, οπότε και τον κρατούν, να ξαναγίνει «κουμπάρος» και στα στεφανώματα. («Όπου έβαλε το λάδι, να βάλει και το κλήμα.») […]
Εικόνα από:epipantosepistitou-efik.blogspot.com
Τελευταία μέρα του Νοεμβρίου, ή «Αγ’Αντριά» όπως τον λεν, είναι του Αγίου Αντρέα, του επονομαζομένου «Τρυποτηγανά», καθώς τη μέρα της γιορτής του συνηθίζανε να τηγανίζουν λαλαγγίτες ή λουκουμάδες και λέγαν πως όποια νοικοκυρά το αμελήσει τούτο το έθιμο θα της τρυπούσε ο άγιος το τηγάνι!
Δεν είναι και παράξενο που η μέρα τούτη συνδυάστηκε με τηγανιτές λιχουδιές, καθώς είναι μέρα γιορτινή που πέφτει σε περίοδο νηστείας (βλ. Σφουγγάτε τα χειλούδια σας του Άη Φιλίππου διάβη..) και μάλιστα σε μια εποχή που βγαίνει το πρώτο λάδι της χρονιάς. Έτσι κι αλλιώς στα μέρη μας, με το πρώτο λάδι -όπως και με το τελευταίο- συνηθίζαν να φτιάχνουν λουκουμάδες και λαλαγγίτες για να γλυκαθούν και να το εγκαινιάσουν!
«…ο καιρός καθώς γυρίζει, θα μας φέρει κοντά μας τη γιορτή τ’ Αη-Φιλίππου, που συμπίπτει με την αρχή της Μικρής Σαρακοστής των Χριστουγέννων. Για τούτο τον Άγιο ο λαός μας λέει πως ήταν ζευγάς και διηγούνται ένα σωρό ιστορίες, οι ξωμάχοι μας, γύρω απ’τη ζωή και την καλοσύνη του.
Λένε, πως έσφαξε το βόιδι του την ημέρα της Αποκριάς και το μοίρασε στους φτωχούς για ν’αποκρέψουν και, πως το ξαναβρήκε στο παχνί του την άλλη μέρα το πρωί να τρώει άχερα. Κι ακόμα πως τον βρήκαν οι Αποκριές στο χωράφι να σπέρνει και τόσα άλλα.
.JPG)
Σήμερα, λοιπόν, των Ταξιαρχών (Μιχαήλ και Γαβριήλ) κι όπως μας λέει ο μεγάλος λαογράφος μας Γεώργιος Μέγας («Ελληνικές γιορτές και έθιμα της λαϊκής λατρείας»):
«Οι ταξιάρχες ή αρχιστράτηγοι Μιχαήλ και Γαβριήλ είναι οι Αρχάγγελοι που παίρνουν τις ψυχές. Γι’ αυτό ο ταξιάρχης Μιχαήλ λέγεται (στη Σύμη) Καϊλιώτης, «διότι καίει τας καρδίας των ανθρώπων, ων αφαρπάζει τα φίλτατα».
Λέγεται και Κουρκουνιώτης επειδή «κουρκουνά» (χτυπά την πόρτα) και ζητά την ψυχή. «Οι γριές (στα Κοτύρωρα) νηστεύανε στη χάρη του αρχαγγέλου Γαβριήλ, για να τις πάρει, όπως έλεγαν, εύκολα την ψυχή και να μην παιδεύονται, όταν ήταν να πεθάνουν».
Στην Αίνο της Θράκης, για να μην τους πάρει ο Αρχιστράτηγος πριν της ώρας, «αφ’εσπέρας της εορτής των Αρχιστρατήγων δεν αφήνουν τα υποδήματά των έξω της οικίας, ως συνηθίζουν πάντοτε, αλλά τα παίρνουν μέσα, ίνα μη ιδών αυτά ο Αρχιστράτηγος Μιχαήλ ενθυμηθεί αυτούς και αναλάβει εκ της ζωής.»
«Της Αγιά Μαρίνας ρούγα και τ’Αη-Λια σταφύλι
και τ’Αγιού Παντελεήμονα γιομάτο το κοφίνι!»
Αμέσως μετά την αγία Παρασκευή, γιορτάζει ο άγιος Παντελεήμων.. Σαν τους χιώτες δυο-δυο, πάνε τούτοι οι άγιοι, διάσημοι για τις θεραπευτικές τους ικανότητες, κι εορτάζονται πανηγυρικά σε πολλά χωριά της υπαίθρου μας. Σε πολλές περιοχές, μάλιστα, στην πανήγυρι του αγίου Παντελεήμονος επιτελείται θυσία ζώου και κοινή συνεστίαση των πιστών, το λεγόμενο κουρμπάνι.
Ο άγιος αυτός είναι ο κατεξοχήν προστάτης των αναπήρων, καθώς θεωρούνταν ιατρός και μάλιστα ανάργυρος (<α στερητικό+άργυρος,αργύρια, εξ ου και οι Άγιοι Ανάργυροι, επίσης αγίοι θεραπευτές που δεν πληρώνονταν). Εξ ου κι η παροιμία «Κουτσοί, στραβοί στον άγιο Παντελεήμονα ξεπεζεύουνε!»
Το σπιτάκι της Μέλιας 
Πρόσφατα σχόλια