Προσκύνημα στον Πόντο «Παναγία Σουμελά»

 

Στρατής Ανδριώτης

Σε μια πανέμορφη τοποθεσία του μαρτυρικού Πόντου, έξω από την πόλη της Τραπεζούντας, είναι κτισμένο πριν 16 αιώνες, το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά.

Σ’ ένα παραδεισένιο καταπράσινο τοπίο, κατάφυτο από πανύψηλα δέντρα, που απλώνονται πάνω στα θεόρατα βουνά, με τα ορμητικά τρεχάμενα νερά να βουΐζουν δυνατά σα να σε καλωσορίζουν στον τόπο τους τον ευλογημένο.

Περιηγείσαι ανατρέχοντας στους παλιούς καιρούς, σε μια άλλη διάσταση του χρόνου και της ιστορίας, τότε που όλα εδώ είχαν πραγματικό νόημα και διαφορετική σημασία.

Advertisements

Η Γενοκτονία των Ποντίων: 1919 – 1922 πάνω από 350.000 τα θύματα της τουρκικής θηριωδίας

του Κώστα Φωτιάδη

Στις μέρες μας, όταν ακούμε τη λέξη γενοκτονία, η σκέψη μας αυτόματα πηγαίνει στα δύο τραγικά γεγονότα του 20ού αιώνα, τη γενοκτονία των Aρμενίων το 1915 από τους Nεότουρκους και τη γενοκτονία των Eβραίων και των σλαβικών λαών στα 1940-44 από τους Γερμανούς.

Στον αιώνα μας διαπράχθηκαν εγκλήματα γενοκτονίας και σε άλλους λαούς τα οποία, είτε επισκιάστηκαν από τον όγκο των δύο ανωτέρω τραγικών περιπτώσεων, είτε αποσιωπήθηκαν από κυβερνητικές και πολιτικές επιταγές στο όνομα κάποιων διακρατικών συμφωνιών και συμφερόντων.

19 Μαΐου, «ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου»

Ν’ αϊλί εμέν, να βάϊ εμέν… Τ’ ομμάτια μ’ ντο ελέπνε…
Αλίμονό μου κρίμα μου… Τα μάτια μου τι βλέπουν…

Πόντος! Εν άστρον φωτεινόν σ’ Ελλενικούς αιώνας.
Αργοναυτών το άρωμαν και τη Ακρίτα κάστρον.
Νύφε ακριβοθώρετος τη Πόντου τη Ευξείνου
Πυκνέσα δύσσα σα ρας ά μάραντα φορτωμένα.
Πόντος! Αγέρας παρχαρί, θύμηρου μυρωδία
Τη λύρας γλυκολάλεμαν, νερόπα πάντα κρύα.
Πόντος! Η πρώτεσα χαρά μ’, το υστερνόν μ’ ο πόνος.
Αροθυμώ και τραγωδώ, αροθυμώ και κλαίω.
Κι έρθενε χρόνια δίσεκτα, καταραμένα χρόνια
Ο ουρανόν ελίβωσεν, σην γην ποτάμ’ το (γ)αίμαν.

Η Αγία Παρθενομάρτυς Ιφιγένεια του Πόντου (53 μ.Χ. – 16 Νοεμβρίου 68 μ.Χ. )

.

Η ένδοξος και καλλίνικος μάρτυς του Χριστού Ιφιγένεια, κατήγετο εκ Τοκάτη Πόντου Μικράς Ασίας, εγεννήθη τω σωτήριον έτος 53 μ.Χ. εκ γονέων ειδωλολατρών οίτινες εκ μέσω του Αποστόλου Πρωτοκλήτου Ανδρέα εγνώρισαν την εις Χριστόν τον Ναζωραίον αληθινή πίστην βαπτισθέντες υπ’ αυτού οικογενειακώς.

Επί του σκληρού διώκτου των Χριστιανών και ειδωλολάτρου βασιλέως Νέρωνος συλλαμβάνονται οι γονείς της Ιφιγένειας και κλείονται εις την φυλακήν.

Μετ’ ου πολύ, ο Διοικητής της περιοχής Τοκάτη Πόντου, αποστέλει στρατιώτας οίτινες συλλαμβάνουν την νεαρά και πανέμορφον κόρην και εράστριαν του Ναζωραίου Χριστού Ιφιγένεια και την οδηγούν ενώπιόν του δια να την ανακρίνει.

Φυλακές Ἀμάσειας, «Μία ἐπιστολή μελλοθανάτου»

.

Ἐπιστολή Ἀντωνίου Τζινόγλου,
Διευθυντοῦ τοῦ Γραφείου Προσφύγων ἐν Ἀμισῷ.

Δευτέρα 6 Ὀκτωβρίου 1921

Σεβαστοί μου γονεῖς, προσφιλής μου σύζυγος, τέκνα μου ἀγαπητά, λοιποί συγγενεῖς καί φίλοι.

Κατεδικάσθην ἀθῶος ὧν εἰς θάνατον, ἦτο θέλημα Θεοῦ, διά τοῦτο καί ἐγώ δέν λυποῦμαι, καί σεῖς μή λυπηθῆτε· ἔχω πίστιν, ὅτι θά συναντηθοῦμε εἰς τήν ἄλλην ζωήν.

Σᾶς στέλνω τόν χαιρετισμό καί τήν ἀγάπη μου· ἐν ὅσῳ ζεῖτε νά μέ μνημονεύετε.

Ἀντιόπη, ὁ Θεός δέ μέ ἠξίωσε νά γηροκομήσω τούς γονεῖς μας, τό ἔργον τοῦτο τό ἀφήνω μόνο εἰς σέ.

Διά σέ καί διά τά τέκνα μας εἶμαι βέβαιος, ὅτι θά φροντίσει ὁ καλός Θεός.

ΠΟΤΕ ΘΑ ΔΙΚΑΙΟΥΜΕΣ;

Χίλια εννιακόσια δεκαέξ και ως το εικοστρία

Όλεν ο Πόντον ‘εν’τονε αίματα και ταφία.

Όλ’ π’ επίστευαν ‘ς σον Χριστόν, π’ έγγεβαν την Ελλάδαν,

Πολλοί ‘ς σα δρόμια επέθαναν κι οι άλλ’ όλ’ εκρεμάγαν.

Οι Τούρκ’ έρπαζαν τα μωρά ας ση μάνας την εγκάλαν,

Εβγάλ’νανε τα ψήα ‘τουν απέσ’ ‘ς σ’ άγρια τα’ ορμάνια.

Στιγμές στο χρόνο και στη Μνήμη…Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου (19 Μαίου 1919)

Εικόνα από:pontos-genoktonia.gr

Η ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ του Ποντιακού Ελληνισμού, που είναι ένα γεγονός ιστορικώς τεκμηριωμένο, ενετάσσετο σε οργανωμένο σχέδιο εξοντώσεως όλων των μειονοτήτων που διαβιούσαν στο χώρο της Μικράς Ασίας.

Το σχέδιο αυτό των Νεότουρκων ολοκληρώθηκε από το καθεστώς του Κεμάλ με την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και την πυρπόληση και τη σφαγή της Σμύρνης. Υπεύθυνοι για την Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου είναι ο Μουσταφά Κεμάλ, ο Ινονού και ό Τοπαλ Οσμάν.

Οι διαδοχικές γενοκτονίες του Ποντιακού Ελληνισμού, έγιναν από τις  στρατιωτικές και παραστρατιωτικές δυνάμεις του Τουρκικού Κράτους, μεταξύ του 1908 και του 1915 και μεταξύ του 1915-1918 και 1919-1922. Από το 1915, όποτε άρχισαν οι μαζικές εκτοπίσεις Ποντίων με την δημιουργία Ταγμάτων Εργασίας (με την καθοδήγηση του Γερμανού Συνταγματάρχου Λίμαν Φον Σάντερς) μέχρι το 1922, εξοντώθηκαν από τους Νεότουρκους και τους Κεμαλικούς άνω των 350.000 Ποντίων.

Προφορική μαρτυρία Θεοδώρου Kωνσταντινίδη «Το σταυρουλάκι του Κωστή»

Πλάτανα, σημερινό Akcaabat Εικόνα από:pontosforum.fr.yuku.com

Η θεία Κερέκη, πρώτη εξαδέλφη του πατέρα μου, όταν πληροφορήθηκε ότι θα πάω στην Τραπεζούντα, μου έστειλε ένα γράμμα από την Αλεξανδρούπολη, με την παράκληση να βρω το σπίτι της σε μία συνοικία έξω από την πόλη προς τα Πλάτανα.

Η θεία Κερέκη είχε ένα μωρό τον Κωστή, που της το άρπαξαν βίαια οι Τούρκοι, όταν έδιωχναν τον Ελληνικό πληθυσμό από την Τραπεζούντα το 1922. Το δεξί της χέρι ήταν κουλό από το χτύπημα του υποκόπανου στην προσπάθεια της να κρατήσει το παιδί. Η θεία Κερέκη ποτέ δεν ξέχασε τον Κωστή της.

Η φωτογραφία του μωρού ήταν φυλαγμένη στο εικονοστάσι μαζί με τα εικονίσματα και το κρεμαστό καντήλι, που είχε φέρει από την πατρίδα. Το παιδί είχε μια χαρακτηριστική ουλή στη δεξιά πλευρά του μετώπου, που έγινε στη γέννα με τα πρωτόγονα μέσα της εποχής και των περιστάσεων.

«Το τραγούδι των Προσφύγων» – Ποίημα του Κωστή Παλαμά

Μα πως τα μάγια λύθηκαν! Πως έκαμε η κατάρα//
την όψη σου όψη κλαίουσας γυρτής προς μνήμα ιτιάς!//
καμιά κορδή σου ας μη σου μείνη ασύντριφτη, κιθάρα//
της δάφνης και της λεβεντιάς! Όχι, Μακριά κι η απελπισία, μακριά και οργή και θρήνος!//

Στο μαύρο απάνου Γολγοθά των εθνικών καημών,//
θείε Άγγελε του τραγουδιού βοήθα ν’ ανθίση ο κρίνος των Ευαγγελισμών!. Νεκροί, σπαρμένοι στις πεδιάδες και στα περιβόλια//
και στα ερμοτόπια και στα βράχια της Ανατομής,//
τα που σας ρίξανε σπαθιά, που σας φάγανε βόλια,//
βαθιά στα σπλάχνα της Φυλής. Ας ριζωθούν, α! να στοιχειώσουν ύστερα, μυστήρια,//
και βούκεντρα πάντα για νέα οργώματα, αι γενούν,// αίματα, νεύρα και θύμα και χέρια εκδικητήρια.//

Παναγία η Σουμελά

Παναγία η Σουμελά

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΣΟΥΜΕΛΑ

H θαυματουργή εικόνα της Παναγίας σύμφωνα με την παράδοση της Ορθοδόξου εκκλησίας είναι έργο του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά. Το όνομα Σουμελά ετυμολογείται από το όρος μελά και του ποντιακού ιδιώματος σού, που σημαίνει «εις το» ή «εις του» και έγινε Σουμελά «εις του Μελά».

Την εικόνα της Σουμελά, έφερε στην Αθήνα, μετά το θάνατο του Λουκά, ο μαθητής του Ανανίας και την τοποθέτησαν σε περικαλλή ναό της Θεοτόκου. Για αυτό το λόγο, αρχικά είχε ονομαστεί ως η Παναγία η Αθηνιώτισσα.