Αἰμιλιανὸς, ό έθνομάρτυς Μητροπολίτης Γρεβενών (1874 -πρώτη Ὀκτωβρίου τοῦ 1911)

«Νὰ μὴ βγαίνω ἀπ’ τὰ Γρεβενά; 

Μήπως εἶμαι Μητροπολίτης μόνο στὰ Γρεβενά;

Τὰ χωριά μου θὰ μείνουν χωρὶς τὸν πατέρα τους;»

Μητροπολίτης Γρεβενῶν Αἰμιλιανὸς

***

ΓΡΕΒΕΝΑ

ΟΤΑΝ, μικρὸ παιδὶ ἀκόμα, ἄκουγα στὰ κλέφτικα τραγούδια καὶ τ’ ὄνομα τῶν Γρεβενῶν, τὰ φανταζόμουνα σκαρφαλωμένα στὰ κατσάβραχα τῆς Πίνδου, ἐκεῖ στ’ ἀπάτητα λημέρια τοῦ Ζιάκα κι ὅλης τῆς δοξασμένης κλεφτουριᾶς τοῦ 21.

Φοβοῦμαι ἀλήθεια, ὅτι πολλὰ Ἑλληνόπουλα δὲν ἔχουν ἀκούσει οὔτε τ’ ὄνομα τῆς ἀρματωλικῆς οἰκογενείας τῶν Ζιακέων καὶ τὰ κλέφτικα τραγούδια, τ’ ἀφιερωμένα σ’ αὐτούς.

Τέσσερα ἀδέρφια βρέθηκαν στὸ μεγάλο χαλασμὸ τοῦ Μεσολογγιοῦ. Γιὰ τὸν ἀρματωλὸ Γιαννούλα Ζιάκα τραγουδᾶμε ἀκόμα στὴ Ρούμελη:

Γραφ’ ὁ Γιαννούλας μιὰ γραφὴ κι ἕνα καημένο γράμμα

σὲ σᾶς, γερόντ’ ἀπ’ τ’ Ἄγραφα, σὲ σᾶς, Κοτζαμπασῆδες,

γρήγορα τὸ μουρασαλὲ ἀπ’ τὴν Ὀξυὰ καὶ κάτω...

Κι ὅταν στὸ Σπήλιο, κοντὰ στὰ Γρεβενά, σκοτώθηκε στὰ 1854 ὁ τελευταῖος Ζιάκας, τὸ κλέφτικο τραγούδι διαλάλησε παντοῦ τὸ μεγάλο χαμὸ κι ἐδιάταξε καὶ τὰ πουλιὰ ἀκόμα νὰ πενθήσουν:

Ἐσεῖς, πουλιὰ τῶν Γρεβενῶν καὶ ἀηδόνια τοῦ Μετσόβου,

φέτο νὰ μὴ λαλήσετε παρὰ νὰ βουβαθῆτε.

Γι’ αὐτὸ ἀπὸ παιδί, ὅπως εἶπα παραπάνω, φανταζόμουνα τὰ Γρεβενὰ πολὺ μακριὰ ἀπ’ τὸν κάμπο.

Κι ἔτσι τὰ φανταζόμουνα καὶ τώρα ἀκόμα, ὅσο ποὺ μ᾽ ἔβγαλε,ἀπ’ τὴν πλάνη μου ἕνα ταξίδι ἕως ἐκεῖ. Ἀπ’ τὴν Κοζάνη τ’ αὐτοκίνητο ὅλο κι ἐκατέβαινε χαμηλότερα κι ὕστερα ἀπὸ 65 χιλιόμετρα βρήκαμε τὰ Γρεβενά, τρυπωμένα σ’ ἕνα βαθύπεδο τοῦ γειτονικοῦ Ἁλιάκμονα.

Κυκλωμένα ἀπὸ πανύψηλες βουνοκορφές, ἔχουν μόνο μιὰ στενὴ ἔξοδο πρὸς τὸ ποτάμι καὶ ζοῦν ἐκεῖ ἀπόμερα κι εὐχαριστημένα ἀπὸ τὶς ἀναμνήσεις δοξασμένων παλιῶν καιρῶν.

Ἦταν σούρουπο, ὅταν φτάσαμε στὰ Γρεβενά. Στὴν πλατεία τῆς μικρῆς πολιτείας λεύκεζε ἡ μαρμαρένια προτομὴ τοῦ μαρτυρικοῦ Δεσπότη, τοῦ ἀείμνηστου Αἰμιλιανοῦ.

Μὲ συγκίνηση βαθειὰ ἀντικρύσαμε τὴν ἀδείλιαστη μορφή του· καὶ μὲ πιὸ πολλὴ συγκίνηση ἀκούσαμε τὸ βράδυ ἀπὸ εὐγενικὸ φίλο ὅλη τὴν ἱστορία του.

Ὁ Αἰμιλιανὸς γεννήθηκε στὸ Ἰκόνιο τῆς Μ. Ἀσίας στὰ 1874 κι ἐσπούδασε στὴ Θεολογικὴ Σχολὴ τῆς Χάλκης. Ἅμα πῆρε τὸ δίπλωμά του, ἔγινε διάκος κοντὰ στὸ Μητροπολίτη τοῦ Μοναστηριοῦ καὶ δίδασκε καὶ στὸ ἑλληνικὸ γυμνάσιο.

Σὲ λίγο καιρὸ ἔγινε Ἐπίσκοπος καὶ βοηθὸς τοῦ Μητροπολίτη· βοηθὸς ὄχι μόνο στὰ θρησκευτικά του καθήκοντα, ἀλλὰ σύντροφος καὶ δεξὶ χέρι στοὺς ἐθνικοὺς ἀγῶνες τοῦ  Παύλου Μελᾶ καὶ τῶν παλληκαριῶν τῶν Μακεδονικῶν βουνῶν.

Στὰ 1908 ἔγινε Μητροπολίτης Γρεβενῶν. Ἐδῶ οἱ ἐθνικοὶ ἀγῶνες ἦταν σκληρότεροι. Μέρα καὶ νύχτα ὁ Αἰμιλιανὸς γύριζε στὰ χωριά, δίνοντας θάρρος στοὺς βασανισμένους χριστιανούς.

Ὅλοι τοῦ ἔλεγαν νὰ μὴ βγαίνη ἀπὸ τὰ Γρεβενά, γιατὶ κινδύνευε ἡ ζωή του· παντοῦ τὸν παραμόνευαν ἐχθροί.

―Νὰ μὴ βγαίνω ἀπ’ τὰ Γρεβενά; ἀπαντοῦσε μὲ περηφάνεια ὁ Αἰμιλιανός.

Μήπως εἶμαι Μητροπολίτης μόνο στὰ Γρεβενά;

Τὰ χωριά μου θὰ μείνουν χωρὶς τὸν πατέρα τους;

Κι ἐξακολουθοῦσε ἀτάραχος τὶς περιοδεῖες του. Οἱ χριστιανοὶ μάθαιναν τὰ σχέδια τῶν Τούρκων, ἀλλὰ δὲν τολμοῦσαν πιὰ νὰ λένε τίποτε στὸν Αἰμιλιανό.

Καὶ τὴν πρώτη Ὀκτωβρίου τοῦ 1911, γυρίζοντας ἀπὸ τὸ Σχίνοβο, δολοφονήθηκε μὲ τὸν ἀγριώτερο τρόπο, μαζὶ μὲ τὸ διάκο του καὶ τὸν ἀγωγιάτη του. Κι ὕστερα ἀπὸ πέντε μέρες βρῆκαν κρεουργημένα τὰ πτώματά τους.

Ὅλα τὰ χωριὰ τότε ξεκίνησαν γιὰ τὴν πολιτεία.

Πήγαιναν νὰ προσκυνήσουν τὸ χιλιοβασανισμένο σῶμα τοῦ Δεσπότη. Καὶ στὶς 11 Ὀκτωβρίου τὸν ἔθαψαν δίπλα στὴ Μητρόπολη.

Δ. Κοντογιάννης

.

Ν. ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΥ – Δ. ΚΟΝΤΟΓΙΑΝΝΗ
Γ. ΚΑΛΑΜΑΤΙΑΝΟΥ – Θ. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ – Θ. ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΥ
ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΟΝ ΕΚΤΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΚΔΟΣΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ
ΑΘΗΝΑΙ 1952

Εικόνα από:greveniotis.gr

.

(σημείωση Μέλιας): Στο κείμενο του Δ. Κοντογιάννη αναφέρεται ως ημερομηνία γέννησης το 1874 και στο διαδίκτυο το 1877, «κράτησα» την ημερομηνία του παλιού αναγνωστικού).

.

Ἀντιγραφή  γιὰ τὸ “σπιτὰκι τὴς Μέλιας”